گشت ارشاد در قانون ایران

گشت ارشاد چیست؟

در جواب به این سوال باید گفت که گشت ارشاد که با نام رسمی طرح ارتقای امنیت اجتماعی شناخته می‌شود، یک برنامه اجرایی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران بوده که طبق مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، تحت عنوان “طرح جامع عفاف”، ثبت و اجرا شده است. طرح گشت ارشاد توسط مسئولان بلند پایه جمهوری اسلامی ایران نیز مورد حمایت قرار گرفته است. در ادامه این موضوع با وب سایت دیوان خرد همراه باشید.

گشت ارشاد عنصری قانونی یا فراقانونی

گشت ارشاد در قانون ایران یک عنصر شناخته نشده می‌باشد؛ در واقع در هیچ یک از قوانین جمهوری اسلامی ایران به این موضوع که نهاد گشت ارشاد عنصری جهت جلوگیری از بدحجابی و بی‌عفتی می‌باشد، اشاره‌ای نشده است که این موضوع کمی نگران کننده می‌باشد.

ضابطان زن در جرایم علیه عفت

گشت قانون در قانون ایران جهت مواجه با کودکان و زنان بزهکار در زمینه جرایم و نابهنجاری‌های به وقوع پیوسته، باید از ضابطان زن و آموزش دیده در این زمینه استفاده کند؛ به همین علت مطابق با قانون آیین دادرسی کیفری، وظیفه آموزش و تربیت ضابطان زن بر عهده نیروی انتظامی گذاشته شده است.

مطالب بیشتر: معرفی بهترین وکیل پایه یک دادگستری

گشت ارشاد در قانون ایران و ابهاماتی که در قانون وجود دارد

به صورت کلی، گشت ارشاد در قانون ایران یک مفهوم مبهم می‌باشد. اولین مورد ابهام گشت ارشاد این است که در قانون، قانون گذار ایران (مجلس شورای اسلامی) هیچگونه نقشی در تأسیس این نهاد نداشته است؛ این در حالی است که در ایران، تمامی نهادها و قواها باید زیر نظر مجلس شورای اسلامی و مطابق با قوانین آن‌ها عمل کنند؛ ولی نهاد گشت ارشاد، مطابق قوانین غیر از مجلس شورای اسلامی عمل می‌کند؛ البته تنها این موضوع نیست که در مورد گشت ارشاد و قوانین آن نیاز به بحث دارد.

همانطور که پیش‌تر هم گفتیم، نهاد گشت ارشاد جهت حفظ امنیت اجتماعی و اخلاقی تشکیل شده است. در واقع وظیفه این نهاد حفظ اخلاق در جامع و جلوگیری از عبور مردم از هرگونه خط قرمزهای فرهنگی اجتماعی می‌باشد؛ اما امروزه این خطوط تنها محدود به حجاب و یا مواردی نزدیک به آن مانند طرح لباس و پوشاک شده است.

همچنین موضوع مبهم دیگری که در قانون ایران به وجود آمده است این است که حجاب به عنوان یک اصل شناخته شده است؛ اما به تعریف دقیقی برای بد حجابی در قانون ایران تعیین نشده است. به طور کلی، حجاب در قانون به عنوان صفر یا صد شناخته شده است؛ ولی بد حجابی چیزی در بین صفر تا صد قرار گرفته است. هر شخصی می‌تواند یک تعریف شخصی برای بد حجابی داشته باشد؛ در نهایت وجود تمامی این تعریف‌های مبهم و نامشخص که بر اساس سلیقه مردم به وجود آمده‌اند، باعث شده‌اند که موضوع گشت ارشاد در قانون ایران، وارد یک ورطه پر از ابهام شود.

مطالب بیشتر: بهترین وکیل کیفری در تهران را بشناسید

تعریف گشت ارشاد در قانون ایران و نیروی انتظامی

گشت ارشاد در قانون ایران سازمانی است که بخشی از نیروی انتظامی محسوب می‌شود. در واقع این سازمان مسئول مستقیم گشت زنی نیروی انتظامی می‌باشد؛ بنابراین گشت ارشاد طبق قوانین ایران یک نهاد مجزا محسوب نمی‌شوند. مهم‌ترین دلیلی که در قوانین ایران نیازی به قانون مستقل و مشخصی برای گشت ارشاد نمی‌باشد، این است که این سازمان بخشی از یک سازمان بزرگ‌تر محسوب می‌شود؛ بنابراین خود نیروهای پلیس باید شرایط و ضوابط آن را تعیین کنند.

مثلاً پلیس یک گروه کوچک دارد به نام پلیس مبارزه با قاچاق، حالا قوه مقننه (شورای اسلامی) باید قانونی برای تأسیس این نهاد داشته باشد یا برای آن آیین نامه صادر کند؟ البته که نه، این خود پلیس است که این اداره را بر اساس نیاز خود در جامعه ایجاد کرده است تا مشکل قاچاق را به صورت تخصصی حل کند؛ همین مورد برای گشت ارشاد نیز صدق می‌کند. حال سوال اصلی این است که آیا این نظریه درست است؟

از منظر پلیس، گشت ارشاد تنها زیرمجموعه‌ای از نهادهایی است که یکی از نیازهای امنیتی جامعه یعنی امنیت اخلاقی را تأمین می‌کند و مانند زیرمجموعه‌های دیگر، وظایف مختص به خود را انجام می‌دهد. اما اگر بخواهیم به طور کلی به موضوع نگاه کنیم، گشت ارشاد سازمانی نیست که بتوان آن را در حد یک نهاد دیگر مانند نهاد مبارزه با قاچاق دانست؛ دو دلیل بسیار واضح برای این وجود دارد، اولاً گشت ارشاد با کل جامعه مواجه است و بر کل جامعه تأثیر می‌گذارد، بنابراین نمی‌توان تأثیر آن را مشابه تأثیر نهادهای دیگر دانست. دلیل دوم این است که سایر نهادهای انتظامی به طور خاص با مفهوم جرم برخورد می‌کنند، اما چنین مفهومی برای گشت ارشاد به وضوح و بدون ابهام تعریف نشده است؛ این واقعیت عمدتاً باعث شد که بسیاری از افراد در قوانین ایران نگاه نامشروع به گشت ارشاد داشته باشند؛ اما همانطور که گفته شد این موضوع از نظر حقوقی و اجتماعی به طور صریح و روشن، قابل رد یا تایید نمی‌باشد.

مطالب بیشتر: معرفی وکیل خوب در تهران

با ما در تماس باشید:  ۰۲۱۸۸۹۷۰۳۷۶